komentarz judaistyczny

Ki Tisa – Szemot (Księga Wyjścia) 30:11-34:35

Nazwa tej porcji cotygodniowego czytania Tory pochodzi od początkowych słów wiersza 12 rozdziału 30 –

„Gdy będziesz”: Gdy będziesz liczyć Izraelitów, by dokonać spisu, każdy przy spisie złoży za swe życie okup Panu, aby nie spadło na nich nieszczęście. To zaś winni dać podlegli spisowi: pół sykla według wagi przybytku, czyli dwadzieścia ger za jeden sykl; pół sykla na ofiarę Panu. Każdy podległy spisowi z synów Izraela, mający dwadzieścia i więcej lat, złoży tę ofiarę Panu. Bogaty nie będzie zwiększał, a ubogi nie będzie zmniejszał wagi pół sykla, aby złożyć ofiarę Panu na przebłaganie za swe życie. A wziąwszy te pieniądze jako przebłaganie od Izraelitów, obrócisz je na służbę w Namiocie Spotkania, i będą one na pamiątkę Izraelitom przed Panem jako ofiara zadośćuczynienia za ich życie.

Czytaj dalej

Teruma-Tecawe – Szemot (Księga Wyjścia) 25:1-30:10

Dwa fragmenty Tory w tym tygodniu: Teruma i Tecawe czyta się razem, co wynika z potrzeby zamknięciu czytań na każdy tydzień w ciągu roku kalendarzowego. Ponieważ w święta i posty czytane są fragmenty dotyczące tych obrzędów, niektóre z 54 paraszy – fragmentów, są łączone. Całe czytanie poświęcone jest elementom znajdującym się w Ha-Miszkan („ha” to rodzajnik określony, czyli HaMiszkan znaczy: ten jeden jedyny Miszkan), czyli Świątyni, która towarzyszyła Izraelitom podczas ich wędrówki przez pustynię.

Czytaj dalej

Miszpatim – Szemot (Księga Wyjścia) 21:1- 24:18

Jest to fragment stanowiący 1/54 Pięcioksięgu Mojżesza czytanego w cyklu rocznym. Wymienionych jest w nim wiele „micwot”, czyli nakazów pozytywnych i negatywnych, dotyczących wielu dziedzin życia. Dotyczą one prawa karnego i cywilnego (rzeczowego), rodzinnego, wiele z nich to nakazy moralne i etyczne. Liczne, chociaż podane są w sposób prosty, współcześnie są rzadko stosowane np. 23:1

„Nie będziesz rozgłaszał fałszywych informacji i nie podasz ręki niesprawiedliwemu, by świadczyć na korzyść bezprawia (wiersz 23:5); jeśli zobaczysz, że osioł twego wroga upadł pod swoim ciężarem, nie pozostawisz go, ale razem z nim przyjdziesz mu z pomocą”.

W czasach współczesnych nie stosuje się przepisów dotyczących niewolników (dzięki Ci Boże).

Czytaj dalej

Jitro – Szemot (Księga Wyjścia) 18:1 – 20:23

Kolejna przejmująca scena z Biblii: spotkanie z Kapłanem – gojem, potem wspinaczka Mojżesza na górę Synaj, by otrzymać Aseret ha-Diwot – Dziesięć Przykazań. Zatrzymajmy się na tym tekście. W wierszu 18:16 czytamy: „I pouczam o bezwzględnych nakazach Boga i Jego Torze” (tłum. Tora Pardes Lauder), czyli Mojżesz otrzymał od Boga całą Torę – Pięć Ksiąg Mojżeszowych, nie tylko Dekalog.

 

Czytaj dalej

Beszalach – Szemot (Księga Wyjścia) 13:17 – 17:16

Czytających ten fragment Tory poraża jeden z największych i najciekawszych cudów, jakich dokonał Bóg: przejście Izraelitów przez Morze i zatopienie wrażych wojsk egipskich (Wj 14:26-31). Obok wielkich, cudownych wydarzeń, warto jednak spojrzeć na zwykłe, ludzkie zachowania.

 

Czytaj dalej

Bo – Szemot (Księga Wyjścia) 10:1-13:4

Ten fragment Tory zawiera kilka micw, to znaczy przykazań, których mają przestrzegać Żydzi. W opisie Wyjścia narodu Izraela z Egiptu, spowodowanego cudami Boga, jest doświadczenie uwolnienia z niewoli, ze stanu upodlenia, a przede wszystkim – zakazu wyznawana swojej wiary i odbywania ceremonii z tym wyznaniem związanych, prawo do wolności, możliwości decydowania samemu o swoim losie, wyznawania swojej religii. Nie oznacza na wolności typu „róbta co chceta”! Przeciwnie, już od pierwszej nocy po wyjściu z Egiptu, Bóg zaostrzył dietę – przez osiem dni Izraelici mogli jeść tylko chleb bez zaczynu, sucharki. Pod górą Synaj Bóg objawił im swoje Prawo w kilku Kodeksach: Kodeksie Karnym, Kodeksie Postępowania Cywilnego, Prawie Rodzinnym i kilku innych kodeksach dotyczących m.in. podatków czy diety. Zawarł to w jednym zdaniu: Nie rób drugiemu tego, czego sam nie chcesz doświadczać.

 

Czytaj dalej

Wa-Jigasz – Bereszit (Księga Rodzaju) 44:16-47:27

Odczytywanie Tory – Pięcioksięgu Mojżeszowego w rytualnym cyklu rocznym jest w istocie rodzajem serialu. Ale nie jest to szmira pokazywana w różnych stacjach tv dla potrzeb podpatrywania wymyślonego życia przez ciekawskich telewidzów. Tora to serial w 54 odcinkach odczytywany w synagogach. Ten sam odcinek czytany jest w danym tygodniu we wszystkich synagogach na całym świecie. Nie podpatruje się wówczas błahych konfliktów, spotkań, pożegnań. Tora to Słowo Objawione przekazane przez HaSzem, Boga naszego, Stwórcę nieba i ziemi. Czytamy w Biblii o życiu naszych praojców: Jakuba, Judy, Dawida i pramatek: Sary, Rebeki i Tamar. Odcinek tego serialu nazywamy paraszą szawua – czytaniem na dany tydzień.

Czytaj dalej

Waera – Szemot (Księga Wyjścia) 6:2-9:35

Komentarzy do pierwszego wersetu dzisiejszej paraszy (Wj 6:2) jest tyle, ilu jest czytających go. Przytoczę za tłumaczeniem rabina Izaaka Cylkowa:

„I rzekł Bóg do Mojżesza, i powiedział doń: ‘Jam Wiekuisty’”.

To i następne zdanie dla tłumaczy z hebrajskiego na inny język jest jednym z najtrudniejszych w Torze. W przypadku wyznawców judaizmu zależy od stosunku czytającego do tekstu, od relacji danej osoby z Bogiem, od wiary w nieskończoną wierność każdej literze Tory, a także od znajomości tradycji rabinicznej. Dla rzadziej czytających Biblię krótkie wyjaśnienie. Dosłowne hebrajskie brzmienia zdania „Wajdaber (i przemówił) Elohim el (do) Mosze wajomer (i powiedział) elaw (do niego) ani (Ja) JHWH” Próba interpretacji tego zdania dotyka samej istoty judaizmu: Jakie jest Imię Stwórcy i dlaczego ma tak ogromne znaczenie dla Żydów.

Czytaj dalej

Mikez – Bereszit (Księga Rodzaju) 41:1-44:17

W tym roku 30 listopada był niezwykłym dniem w liturgii żydowskiej. To jedyny dzień w roku gdy z Aron HaKodesz (Świętej Biblioteki) wyjmuje się nie jeden, lecz trzy zwoje Tory. Z jednej czyta się tygodniową parszę Mikez (Rdz 41:1-44:17), z drugiego zwoju czyta się Lb 7:24-35 — czytanie na Święto Chanuka, z trzeciego zwoju czyta się Lb 28:1-15 na Szabat przed Rosz Hodesz. Jest to wyjątkowy Szabat, nazwany Szabat Merchawim (Szabat „Rydwanów” z proroctwa Ezechiela, komentarz znajdziemy w Księdze Zohar).

Czytaj dalej

Bo – Szemot (Księga Wyjścia) 10:1-13:16

Początek religijnego kalendarza żydowskiego zaczyna się wiosną, 15 dnia miesiąca Nissan, w rocznicę wyjścia Żydów z Egiptu na pustynię – z niewoli do wolności. Żydzi tradycję swego kalendarza utrzymują do dzisiaj, to pomagało im w wielu profesjach, np. w handlu, gdy prowadzili rachunki według tylko im znanego kalendarza. Oczywiście obecnie banki i giełdy, także w Izraelu, opierają swe rachunki na powszechnym kalendarzu gregoriańskim.

 

Czytaj dalej