Aktualności

Prezydent Wołodymyr Zełenski,  osiemnastego grudnia, przed swoim odlotem do Stanów Zjednoczonych powiedział w przemówieniu do Ukraińców ”składam chanukowe, serdeczne życzenia dla społeczności żydowskiej w Ukrainie i na całym świecie, Pamiętamy o czasie, gdy nieliczni pokonali tych, którzy mieli przewagę liczebną – światło pokonało ciemność. Tak będzie też i teraz. Hag Chanuka Sameach.” 

Przedwczoraj, 20 grudnia 2022 roku, prezydent Stanów Zjednoczonych Jo Biden powitał w Białym Domu, w Waszyngtonie ubranego w woskowy dres Woładymira Zełenskiego słowami: „Dzisiaj jest czwarta noc Chanuki, rodzina prezydenta Zełenskiego i wiele innych podobnych rodzin, obchodzą ponadczasowy cud, kiedy to niewielka grupa partyzantów walczyła o wartości, jakie niesie wolność, Ta grupa walczyła z przeważającymi siłami wroga, jednak zwyciężyła. Wtedy płomień wiary płynący z jednej oliwnej lampki, cudownie palił się bez przerwy przez osiem dni. Ta historia woli przeżycia i żywotności przypomina nam, podczas najzimniejszego dnia w roku, o cudzie, kiedy to jedno światło zwyciężyło z ciemnościami nocy. Żeleński dodaje energii współczesnym Machabeuszom.”

Rezultatem spotkania była pomoc USA dla Ukrainie w kwocie 1, 8 miliarda USD, Kongres ma znaleźć pomoc dla Ukrainy w kwocie 45 miliardów USD w 2023, w tym systemy rakietowe Patriot. 

W wypowiedziach obu prezydentów pojawiają się sformułowania „świtało pokonało ciemność”, „walczyli z przeważającymi siłami wroga a jednak zwyciężyli”. Jaki jest związek tych zdań z Zełenskim , „którego rodzina obchodzi czwartą noc Chanuki” i z sytuacją państwa, w którym jest on prezydentem?

Krótkie przypomnienie, czym jest Chanuka. Działo się to 2186 rat temu, Greckie państwo Seleucydów, które okupowało starożytną ziemie Izraela i stolicę Jerozolimę traktowało opresyjnie mieszkających tam Izraelitów: zwiększono podatki, zakazano obrzezania. W Jerozolimie, na świętym ołtarzu w Świątyni ustawiono posąg pogańskiego bożka Jupitera. Dzielny Izraelita Juda zwany Machabeuszem (Młotem) na czele kilkuset innych żydów pokonał wielotysięczną armię Greków, odbił Jerozolimę i oczyścił (hebr. Chanuka – odnowił)  święty ołtarz w Świątyni by złożyć ofiary Jedynemu Bogu. Od tamtego czasu żydzi obchodzą święto zwycięstwa nad poganami (2 Mach.10:1-9).  Ale skąd pojawiły się światła? Po upadku państwowości Izraela i zburzeniu Świątyni w Jerozolimie, świętowanie zbrojnego powstania przeciw okupantom w społecznościach żydowskich Diaspory stało się niebezpieczne, mogło być traktowane, jako nawoływanie do buntu przeciw władzy. Dlatego w Talmudzie, w IV w. ne. pojawia się nakaz świętowania, począwszy od 25 dnia miesiąca Kislew, przez zapalanie specjalnego ośmioramiennego świecznika. W świątyni w Jerozolimie stały oliwne świeczniki (menory), które kapłani zapalali każdego dnia. Wg komentarzy, podczas odnawiania ołtarza w Świątyni w Jerozolimie, długo szukano zbiornika z oliwą, lecz bez skutku. Znaleziono wówczas jeden mały dzbanek oliwy, który w cudowny sposób palił się przez osiem dni. Żydzi w miesiącu Kislew zapalają specjalne świeczniki (chanukije) przy wtórze błogosławieństw i pieśni oraz spożywaniu potraw zrobionych na oleju (placków ziemniaczanych, pączków).

Dlaczego o tym mówił prezydent Joe Biden? Po pierwsze musi dbać o głosy dość licznej diaspory żydowskiej w Stanach Zjednoczonych. Po drugie Wołodymyr Zełenski urodził się w żydowskiej rodzinie w 1978 roku. 

Spotkanie Bidena z Zełenskim odbyło się w dramatycznych okolicznościach. Lot Zełenskiego do Waszyngtonu był bardzo ryzykowny, jest on wrogiem numer jeden prezydenta Rosji Władimira Putina. Od napaści Rosji na Ukrainę upłynęło 10 miesięcy i losy tej wojny ciągle się ważą. 

W przemówieniu Bidena znalazło się połączenie przesłania które niesie święto Chanuka z żydowskim pochodzeniem Zełeńskiego oraz wojną na Ukrainie, gdzie kilkudziesięciotysięczna armia Ukraińców zmaga się z jedną z najpotężniejszych armii na świecie.

Z drugiej strony, przemówienie Zełenskiego do Ukraińców było także niezwykłe. Relacje ukraińsko – żydowskie w historii Ukrainy są bardzo powikłane, pokojowe współżycie splatało się z okrutnymi gwałtami i pogromami (z przewagą tych drugich). Zełeński, jako prezydent jest symbolem nowego otwarcia tych relacji, nadzieją na demokratyczną i – należy podkreślić – tolerancyjną Ukrainę.

Podczas tegorocznego święta Chanuka jesteśmy świadkami ogromnego kryzysu, który wstrząsa Europą i ma wpływ na cały świat. Jak powiedział Zełenski, żyjemy w świecie, w którym gdzie podczas działań wojennych dręczona jest cywilna ludność i zabijane są niewinne dzieci. Garstka Ukraińców walczy z potęgą wojskową Rosji. Nadzieją są: wiara Ukraińców w wyparcie z ich ziemi Rosjan oraz wsparcie społeczeństw i rządów państw zachodnich, w tym Polski dla Ukrainy. Innym symbolem nadziei jest maleńkie światełko w chanukowym świeczniku, które może przynieść cud zwycięstwa. 

Zmagania na ziemi ukraińskiej zakłócają świąteczną atmosferę zarówno wierzących chrześcijan jak i żydów, codzienne życie zwykłych ludzi. Módlmy się wspólnie o pokój dla Ukrainy, trwałość wartości demokracji i o to, co stało się symbolem Dzielnicy Czterech Świątyń – wzajemny szacunek.

Chanuka Sameach. 

Jerzy Kichler, 23 grudnia 2022 r.