Komenarze judaistyczne

Wa-Jigasz – Bereszit (Księga Rodzaju) 44:16-47:27

Odczytywanie Tory – Pięcioksięgu Mojżeszowego w rytualnym cyklu rocznym jest w istocie rodzajem serialu. Ale nie jest to szmira pokazywana w różnych stacjach tv dla potrzeb podpatrywania wymyślonego życia przez ciekawskich telewidzów. Tora to serial w 54 odcinkach odczytywany w synagogach. Ten sam odcinek czytany jest w danym tygodniu we wszystkich synagogach na całym świecie. Nie podpatruje się wówczas błahych konfliktów, spotkań, pożegnań. Tora to Słowo Objawione przekazane przez HaSzem, Boga naszego, Stwórcę nieba i ziemi. Czytamy w Biblii o życiu naszych praojców: Jakuba, Judy, Dawida i pramatek: Sary, Rebeki i Tamar. Odcinek tego serialu nazywamy paraszą szawua – czytaniem na dany tydzień.

Czytaj dalej

Waera – Szemot (Księga Wyjścia) 6:2-9:35

Komentarzy do pierwszego wersetu dzisiejszej paraszy (Wj 6:2) jest tyle, ilu jest czytających go. Przytoczę za tłumaczeniem rabina Izaaka Cylkowa:

„I rzekł Bóg do Mojżesza, i powiedział doń: ‘Jam Wiekuisty’”.

To i następne zdanie dla tłumaczy z hebrajskiego na inny język jest jednym z najtrudniejszych w Torze. W przypadku wyznawców judaizmu zależy od stosunku czytającego do tekstu, od relacji danej osoby z Bogiem, od wiary w nieskończoną wierność każdej literze Tory, a także od znajomości tradycji rabinicznej. Dla rzadziej czytających Biblię krótkie wyjaśnienie. Dosłowne hebrajskie brzmienia zdania „Wajdaber (i przemówił) Elohim el (do) Mosze wajomer (i powiedział) elaw (do niego) ani (Ja) JHWH” Próba interpretacji tego zdania dotyka samej istoty judaizmu: Jakie jest Imię Stwórcy i dlaczego ma tak ogromne znaczenie dla Żydów.

Czytaj dalej

Mikez – Bereszit (Księga Rodzaju) 41:1-44:17

W tym roku 30 listopada był niezwykłym dniem w liturgii żydowskiej. To jedyny dzień w roku gdy z Aron HaKodesz (Świętej Biblioteki) wyjmuje się nie jeden, lecz trzy zwoje Tory. Z jednej czyta się tygodniową parszę Mikez (Rdz 41:1-44:17), z drugiego zwoju czyta się Lb 7:24-35 — czytanie na Święto Chanuka, z trzeciego zwoju czyta się Lb 28:1-15 na Szabat przed Rosz Hodesz. Jest to wyjątkowy Szabat, nazwany Szabat Merchawim (Szabat „Rydwanów” z proroctwa Ezechiela, komentarz znajdziemy w Księdze Zohar).

Czytaj dalej

Bo – Szemot (Księga Wyjścia) 10:1-13:16

Początek religijnego kalendarza żydowskiego zaczyna się wiosną, 15 dnia miesiąca Nissan, w rocznicę wyjścia Żydów z Egiptu na pustynię – z niewoli do wolności. Żydzi tradycję swego kalendarza utrzymują do dzisiaj, to pomagało im w wielu profesjach, np. w handlu, gdy prowadzili rachunki według tylko im znanego kalendarza. Oczywiście obecnie banki i giełdy, także w Izraelu, opierają swe rachunki na powszechnym kalendarzu gregoriańskim.

 

Czytaj dalej

Wajeszew – Bereszit (Księga Rodzaju) 37:1-40:23

„Wajeszew” – i zamieszkał – Jaakow w ziemi Kanaan. W istocie ten fragment Biblii mówi o Jehudzie, jednym z dwunastu synów Jaakowa. Jedenastu braci jest wściekłych na swego brata Josefa: to Josef ma sny, w których jest najważniejszy, to Josef dostaje najpiękniejsze ciuchy od ojca, to Josefa ojciec wysyła, by szpiegował na pustyni. Nic dziwnego, że gdy Josef znajduje braci na pustyni, ci chcą go zabić. Jehuda ratuje życie brata, nakłaniając braci do sprzedania Josefa kupcom, a nie zabijania go. Oto, do czego może prowadzić faworyzowane jednych dzieci kosztem innych w rodzinie.

Czytaj dalej

Wajiszlach – Bereszit (Księga Rodzaju) 32:4 – 36:43

W styczniu 2010 roku poproszono Jego Ekscelencję arcybiskupa Jeremiasza i mnie, skromnego Żyda, do wygłoszenia komentarza do tego samego tekstu biblijnego (Rdz 32:29), który mówi o walce Jakuba z „Iszem”. Jak pamiętamy, jest to część przygotowań Jakuba do spotkania z Izaakiem, którego Jakub słusznie się obawia, gdyż wcześniej oszukał brata i podstępem, dwukrotnie odebrał mu prawo do pierworództwa. Gdyby teraz Ezaw skutecznie się zemścił i jego czterystu wojowników zabiło Jakuba, wszelkie spory byłyby rozwiązane. Jakub miał się czego bać, dodatkowo stał się bogaty, miał liczne żony, wiele stad owiec – dużo do stracenia.

Czytaj dalej

Wajece – Bereszit (Księga Rodzaju) 28:10-32:3

Jak wiadomo, w każdy Szabat do czytania z Tory (Paraszy) dodaje się czytanie z Proroków (Haftarę). Często zastanawiamy się, co łączy Paraszę określoną trybem rocznego cyklu czytania z Tory, z pozornie przypadkowym dobraniem czytania z Proroków (Haftary). W tym tygodniu jest to fragment z Księgi Hosea (Ozeasza). W czytaniu z Tory zawarte są powszechnie znane: opis „drabiny Jakuba” i znajomość genetyki owiec u naszego pradziada. Ale czy to jest najważniejsze w Paraszy na bieżący tydzień? Moim zdaniem, fragment Tory i Księgi Ozeasza łączy miłość.

Czytaj dalej

Toledot – Bereszit (Księga Rodzaju) 25:19 – 28:9

W tym tygodniu (ostatnie dni października) czytaliśmy paraszę „Toledot” – pokolenia. W biblijnym tekście chodzi o pokolenia pochodzące od Izaaka i Jakuba. Jak wiadomo, ich potomkowie, pokolenia, przekazują swą tradycję do dzisiaj. Pokolenia – to nie instytucje: hordy wojowników, gminy siewców, budowniczowie ołtarzy. Biblia wskazuje, że jedynie „toledot” zapewniają ciągłość historii świata powołanego przez Stwórcę. Potężne imperia powstawały i upadały. Stany, klasy, partie rzadko przetrwały dłużej niż kilka pokoleń.

Czytaj dalej

Chaje Sara – Bereszit (Księga Rodzaju) 23,1 – 25,18

W bieżącym tygodniu czytamy we wszystkich synagogach na świecie ten sam fragment (paraszę) Tory (Pięcioksięgu Mojżesza) zaczynający się od słów „Chaje Sara”, co zwykle tłumaczone jest jako „Życie Sary”, żony naszego protoplasty Awrahama. Po jej śmierci Awraham wybrał na pochówek Sary miasto Kiriat Arba (Miasto Czterech).

 

Czytaj dalej